Nghề làm tre trúc ở xã Xuân Lai, huyện Gia Bình (Bắc Ninh) không biết có tự bao giờ. Chỉ biết rằng, bao thế hệ người Xuân Lai sinh ra, lớn lên đã in sâu trong kí ức hình ảnh cây tre chất ngất quanh làng, tiếng đục đẽo kì cạch rộn rã. Nghề truyền thống đã giúp người dân nơi đây làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.
Sản phẩm của làng nghề Xuân Lai (nguồn Internet).
Xa xưa, người dân Xuân Lai đã dùng tre trúc để làm nhà, giường, bàn ghế, vật dụng sinh hoạt… Dần dần, với yêu cầu ngày càng cao của thị trường, người làm nghề ở đây đã sáng tạo thêm nhiều sản phẩm mới như: Bình phong, xích đu, kệ để đồ, thậm chí dựng cả những công trình nhà ở, quán xá bằng tre trúc theo yêu cầu khách hàng…
Theo những người thợ đã làm lâu năm, cây tre trúc mua về từ một số tỉnh sẽ được ngâm dưới ao nước khoảng 6 tháng để tránh mối mọt, tăng độ dẻo dai. Sau khi vớt lên, người ta cạo bỏ lớp vỏ (hay gọi là cạo tinh tre) rồi hơ lửa để nắn cho thẳng. Cây tre đạt yêu cầu sau đó được đưa vào lò hun khói từ 8- 12 ngày để đạt theo màu sắc mong muốn. Vật liệu dùng để tạo khói là rơm trộn bùn. Quá trình hun khiến cây tre được sấy khô trở nên rất nhẹ, bền chắc, giữ được màu sắc trong nhiều năm.
Sau khi hun, người thợ sẽ phải thực hiện nhiều công đoạn nữa mới ra được thành phẩm. Ở Xuân Lai, mỗi người thợ đảm nhận một công đoạn. Nam giới đảm nhận phần kỹ thuật khó như đục đẽo, lên khung; phụ nữ làm công đoạn nhẹ hơn như xếp nan, thắt nút…những sản phẩm tre trúc Xuân Lai có chất lượng tốt, có gióng đều thẳng, không sâu, mấu nhỏ, được chăm chút tỉ mỉ nên thị trường rất ưa chuộng.
Điểm khác biệt so với các địa phương khác đó là sản phẩm tre trúc Xuân Lai có nhiều sắc độ khác nhau, từ đen bóng đến nâu cánh gián, nâu nhạt, vàng… được tạo nên bằng kỹ thuật hoàn toàn tự nhiên chứ không sơn phết tạo màu.
Hiện nay, xu hướng sống xanh ngày càng phát triển nên các sản phẩm nội thất tre trúc Xuân Lai mang lại vẻ đẹp dung dị, mộc mạc, gần gũi nhưng không kém phần sang trọng, càng có sức hút mạnh mẽ, đặc biệt rất an toàn do cách chế tác hoàn toàn tự nhiên.
Hiện nay, xã Xuân Lai có khoảng 250 hộ làm nghề tre trúc, trong đó 45 hộ chuyên sản xuất sản phẩm thủ công mỹ nghệ cao cấp. Nghề truyền thống này đã giúp đời sống kinh tế của Xuân Lai ngày càng phát triển, giàu có và trở thành địa điểm thu hút khách du lịch.
Giờ đây, các sản phẩm tre gia dụng của Xuân Lai đã có mặt ở hầu hết các tỉnh, thành như: Hà Nội, Huế, Thành phố Hồ Chí Minh… Với đặc trưng có giá trị sử dụng và nghệ thuật cao, dung dị, gần gũi mà rất tinh tế, sản phẩm tre trúc Xuân Lai không chỉ được người dân trong nước đón nhận mà còn được bè bạn quốc tế rất ưa chuộng.
Nguồn tin: bacninh.gov.vn
